مارتک: بهترین کسب‌ و کار را هم که داشته باشید و با کیفیت‌ترین خدمات را هم در اختیار افراد بگذارید، اما اگر از روش‌های تبلیغات هوشمندانه استفاده نکنید، نمی‌توانید فعالیت خود را توسعه و سود قابل توجهی از فروش خدمات خود به دست بیاورید. شاید برای همین است که در سال‌های گذشته شرکت‌های مختلف تبلیغاتی شکل گرفته‌اند که با کمک تکنولوژی به کسب‌ و کارها کمک می‌کنند تا تبلیغات خود را مخصوصا در فضای آنلاین به روش متفاوت و هدفمند به کاربران عرضه کنند.

پلتفرم «ادورج» یکی از زیرمجموعه‌های اسمارتک، در واقع برای انجام تبلیغات هدفمند و هوشمند طراحی شده است که امکان انجام کمپین‌های تبلیغاتی به صورت هدفمند برای مخاطبان و همچنین تبلیغات پیامکی و بنری را فراهم می‌آورد.«نادر حیدری»، معاون ارشد محصول اسمارتک درباره مزیت‌های رقابتی ادورج در این بازار با مارتک گفتگویی کرده است که آن را با هم می‌خوانیم:

کاری که دقیقاً ادورج انجام می‌دهد شامل چه بخشی از حوزه تبلیغات در فضای آنلاین می‌شود؟

در ادورج بستری برای تبلیغات هدفمند ایجاد کرده‌ایم که منجر به افزایش فروش، افزایش استفاده از خدمات و هر هدفی که مد نظر یک کسب‌وکار باشد، مانند پرداخت اقساط، می‌شود.

مزیت اصلی شما نسبت به دیگر رقبای حاضر در این بازار چیست؟

مزیت رقابتی ادورج که باعث کسب رضایت بسیاری از کسب‌ و کارها شده، به کار گیری هوش مصنوعی در فرآیند فعالیتمان است. در واقع مزیت اصلی ما در بازار تبلیغات این است که از ماژولی، به اسم Brain استفاده می‌کنیم که یک نوع هوش مصنوعی است. کار این هوش مصنوعی آن است که تشخیص می‌دهد هر نفری که وارد وب‌سایت یا پلتفرم کسب و کاری می‌شود، چه چیزی را به او نمایش دهد که احتمال جالب بودن محصول برایش زیاد است تا روی آن کلیک کند یا نسبت به خرید آن واکنشی نشان دهد.

چگونه هوش مصنوعی مورد استفاده در ادورج به این قدرت تشخیص رسیده است؟

روی بستری از دیتا کار کردیم و در واقع مدل‌های انجام تبلیغاتی خود را توسعه دادیم که بستر دیتای گروه دیجی‌کالا بوده است. ما امکان رصد و ارزیابی رفتار نزدیک به 50 میلیون کاربر را داشتیم، البته این به معنی استفاده از دیتای کاربران نیست، بلکه ما رفتار کاربران را یاد گرفتیم و توانستیم متوجه شویم چه چیزی برای چه نوع کاربری جالب‌تر است و امکان واکنش نشان دادن آن به محصول و خدماتی بیشتر است

به نظر شما چه عاملی باعث می‌شود که کسب‌ وکاری، ادورج را به عنوان راهکار اجرای هدفمند تبلیغات خود انتخاب کند؟ 

هر کسب‌ و کاری یک بودجه برای تبلیغات خود دارد و هنر شرکت‌ها این است که از این بودجه تبلیغاتی به بهینه‌ترین شکل ممکن استفاده کنند. به همین دلیل عملکرد بالای تبلیغاتی برای هر کسب‌ و کاری مهم است، چرا که هرجا که عملکرد تبلیغاتی بهتری داشته باشند، می‌تواند سرویس و خدمات بهتری هم در اختیار کاربرانشان بگذارند. ما توانسته‌ایم با روش‌های تبلیغاتی هوشند، عملکرد شرکت‌ها در انجام تبلیغاتشان را بالا ببریم و در کنار آن کمک کنیم که هزینه‌های منطقی برای تبلیغات خود صرف کنند. از طرف دیگر، با روش‌های هدفمندی که در تبلیغات خود استفاده می‌کنیم توانسته‌ایم عملکرد گروه‌های مارکتینگ در انجام موفق کمپین‌های تبلیغاتی‌شان را بالا ببریم.

در حال حاضر با چه تعداد کسب وکار همکاری می‌کنید؟ 

دو سال از شروع فعالیت ما می‌گذرد و هم اکنون بیش از 3 هزار مشتری از حوزه‌های مختلف داریم. نقطه قوت ما اینجاست که روی تبلیغات فروش خدمات کالا تاکید و تمرکز داریم، یعنی ما با برنامه‌ریزی‌هایی که در حوزه تبلیغات برای یک کسب و کار انجام می‌دهیم منجر به فروش بیشتر آنها می‌شویم.

برای اینکه وضعیت بازار و مارکتینگ کسب و کارها رشد کند، چه نکاتی را به آنها پیشنهاد می‌دهید؟

برای اینکه کسب‌ و کارها بتوانند از فضای تبلیغات به شکل مفید‌تر استفاده کنند، هدفمندی یا به اصطلاح Smart Targeting  را پیشنهاد می‌دهیم. این روش یعنی بتوانند با بودجه‌ای که در اختیار دارند و تلاشی که در این زمینه صرف می‌کنند، بهترین نتیجه را دریافت کنند. در واقع سعی کند برای آن دسته مخاطبانی که مناسب و پتانسیل بالایی در استفاده از خدمات و محصولاتشان دارند، در بخش تبلیغات هزینه کنند.

آیا قرار است سرویس‌های جدیدی در حوزه تبلیغات به پلتفرم ادورج اضافه کنید؟

روی دو سرویس جدید در حال کار هستیم؛ یکی از این سرویس‌ها ماه گذشته رونمایی و در حال کار است و سرویس دیگر احتمالا تا مهر ماه رونمایی خواهد شد. سرویس جدیدی که همین ماه پیش شروع به کار کرد، یک نوع ریتارگتینگ محصول است. سرویس ریتارگتینگ نوعی از تبلیغات است که به صورت سناریوهایی پیاده‌سازی می‌شود. یعنی کاربری که مایل به خرید از پلتفرم شماست به شما مراجعه و سبد کالای خود را هم انتخاب می‌کند، اما خریدش را کامل نمی‌کند. در نهایت ما با روش تبلیغاتی جدید خود به آن کاربر که در حال گشت و گذار در فضای وب است، تبلیغات محصولاتی که تصمیم به خرید آن را داشته نمایش می‌دهیم تا مجدد به پلتفرم بازگردد و عملیات خرید خود را تکمیل کند. این روش تبلیغات عملکرد فروش را بسیار بالا می‌برد. البته تفاوت تبلیغات ریتارگتینگ ما با سایر پلتفرم‌های تبلیغات در این است که ما فقط روی این موضوع تمرکز نمی‌کنیم که کاربر چه محصولی را به سبد خود اضافه کرده و آن را نخریده است، بلکه روی رفتار کاربر در بازه مشخص نیز کار می‌کنیم تا متوجه شویم یک کاربر تمایل به خرید چه محصول و خدماتی دارد و احتمال خرید چه محصولی برای او بالاتر است، در نهایت نیز همان محصول را در فضای وب به او نمایش می‌دهیم.

سرویس دیگری که احتمالا تا پایان مهره ماه رونمایی خواهد شد Ad Network as a service است. این سرویس قابلیت تبلیغات ویژه به پلتفرم‌های مختلف مانند شیپور، علی‌بابا، دیوار و … می‌دهد و می‌توانیم تبلیغات شبکه داخلی را برای آنها راه‌اندازی کنیم، یعنی برای مشتریانِ این پلتفرم‌ها، روی شبکه عمومی‌شان امکان تبلیغات می‌دهیم. این روش در واقع یک نوع تبلیغات Native داخلی آمیخته با محصول پلتفرم است و جنسش از تبلیغات به اسپانسر تغییر می‌کند.

این روش‌ جدید چه کمکی در زمینه تبلیغات به کسب‌ و کارها می‌کند؟

اولین کمک این است که کسب و کارها می‌توانند مدل درآمدی جدید به اسم فروش تبلیغات داشته باشند و کمک می‌کند که رقابت بین مشتریان یک پلتفرم بیشتر شود. برای نمونه با این روش به کاربری که در شیپور آگهی می‌گذارد، کمک می‌شود که آگهی‌اش بیشتر دیده شود و محصولش سریعتر به فروش برسد. در واقع این روش هم به نفع خریداران است، هم فروشندگان و هم خود پلتفرم. این سرویس جدید را ابتدا در گروه دیجی‌کالا به اجرا درآوردیم و با توجه به پیاده‌سازی موفقیت‌آمیزش، حالا می‌خواهیم آن را به سایر پلتفرم‌ها هم ارائه کنیم.

مارتک: رپورتاژ آگهی یکی از راه‌هایی است که کسب و کارها برای تبلیغات محصولات و خدمات خود از آن استفاده می‌کنند. طبق گزارش جدیدی که تریبون، به عنوان پلتفرم روابط عمومی دیجیتال منتشر کرده، در سال گذشته میزان رپورتاژ آگهی در رسانه‌های دیجیتال به 150 میلیارد تومان رسیده است.

همچنین طبق این گزارش، در نیمه دوم سال گذشته و با شروع محدودیت‌های اینترنتی میزان استفاده رپورتاژ آگهی توسط کسب‌ و کارها با کاهش جدی روبه‌رو شده است. در ادامه نگاهی به بخش‌های مهم این گزارش می‌اندازیم:

حجم بازار رپورتاژ آگهی

بیش از دو هزار و پانصد رسانه فارسی سال گذشته رپورتاژ آگهی منتشر کرده‌اند. همچنین تعداد کل رپورتاژ آگهی‌های منتشر شده در رسانه‌های ایرانی در سال ۱۴۰۱ به بیش از ۱۶۰ هزار عدد رسیده است. تریبون در این گزارش اعلام کرده است که در سال 1401 حجم بازار انتشار رپورتاژ آگهی (آنلاین و آفلاین) در رسانه‌های دیجیتال نزدیک به 150 میلیارد تومان بوده که 60 درصد از این مقدار به صورت آنلاین (توسط پلتفرم تریبون و سایر آژانس‌های دیجیتال مارکتینگ) منتشر شده‌اند. براساس داده‌های تریبون، این حجم، تنها 10 درصد از کل بودجه بازاریابی کسب و کارها را شامل می‌شود.

همچنین تریبون با اتکا به «گزارش بازاریابی دیجیتال ایران در سال 1401» که به تازگی توسط یکتانت منتشر شده است، اعلام کرد که از میان پنج روش رایج بازاریابی (سئو و رپورتاژ آگهی، گول ادز، پیامک، تبلیغات در وب و تبلیغات در سوشال) کسب و کارها استفاده دوباره از روش سئو و انتشار رپورتاژ آگهی (75 درصد) را در استراتژی بازاریابی دیجیتال خود ترجیح می‌دهند.

کمک به رشد بازار رپورتاژ آگهی

اختلاف شدید قیمت انتشار یک خبر در رسانه‌ها و مشخص نبودن شرایط و ویژگی‌های انتشار رپورتاژ آگهی، از جمله چالش‌های اصلی این حوزه از نظر تریبون عنوان شده است. در این شرایط تریبون ادعا می‌کند که تلاش کرده است فضایی ایجاد کند که ارتباط با رسانه‌ها از نظر صرف زمان و منابع مالی، بسیار ساده‌تر از گذشته اتفاق بیفتد.

قابلیت پایش خودکار لینک‌های رپورتاژ آگهی برای رصد دائمی بودن آنها، تخمین زمان‌بندی انتشار بسته به میانگین عملکرد رسانه‌ها و امکان صدور فاکتور رسمی از جمله فناوری‌های دیگری است که تریبون می‌گوید به این فضا اضافه کرده. چشم‌انداز تریبون این است که مقصدی برای سئو و روابط عمومی باشد و بتواند تمام راه‌حل‌ها و خدمات این دو حوزه را برای کسب و کارها فراهم کند. طبق داده‌های این گزارش تریبون، در سال 1401 هر هفت دقیقه یک رپورتاژ آگهی توسط تریبون منتشر شده است.

گسترش سبد محصولات

آنطور که تریبون در گزارش خود اشاره کرده است، این پلتفرم پیوسته به رشد و پیشرفت کسب و کارها توجه کرده و در نتیجه تصمیم گرفته در اواخر سال 1400 روی گسترش سبد محصولات کارآمد سئو تمرکز کند و روش‌های به‌روز و متنوع‌تری را برای فعالیت لینک‌سازی‌های خارجی کسب و کارها ارائه دهد.

یکی از این سرویس‌ها «بک‌لینک» تریبون است. این سرویس به کسب و کارها کمک می‌کند تا لینک‌های با کفیت سایت‌واید (Sitewide) دریافت کنند. «لینک‌پرومکس» نیز یک خدمت جدید دیگری است که تریبون با توجه به نیاز کسب و کارها برای اولین بار به آن را ارائه کرده است. این لینک طبق توضیحات تریبون از مقاله‌های پربازدید دارای رتبه در گوگل گرفته می‌شود و تاثیرگذاری چشمگیری در رتبه‌بندی سایت‌ها دارد.

براساس آماری که تریبون ارائه داده، رپورتاژ آگهی محصول پرطرفدار در سبد کسب و کارهاست. تعداد رپورتاژهای منتشر شده در سال 1400 و 1401 به ترتیب 54 هزار و 72 هزار است که این آمار نشان می‌دهد انتشار رپورتاژآگهی در تیربون در سال گذشته نسبت به سال 1400 رشد 33 درصدی داشته است.

تاثیرات محدودیت اینترنت روی بازار رپورتاژ آگهی

شروع محدودیت اینترنت از نیمه دوم سال گذشته باعث شد تا بسیاری از کسب‌ و کارها در تمام بخش‌ها از این محدودیت ضربه ببینند. تریبون هم در گزارش خود به تاثیر محدودیت‌های اینترنت بر انتشار رپورتاژ آگهی اشاره کرده و نشان داده است که این بازار تا چه حد به خاطر محدودیت‌های اینترنتی با چالش مواجه شده است.

طبق تصویر زیر، این اتفاق باعث شد تا تعداد رپورتاژ آگهی‌های منتشر شده در بین شهریور و مهر سال 1401 به نصف ماه‌های قبل از خود برسد و مجداد در انتهای زمستان کم کم به جای خود بازگردد.

گزارش تریبون نشان می‌دهد که یکی از تغییرات چشمگیر سال ۱۴۰۱ در مقایسه با سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰، افزایش انتشار رپورتاژ آگهی در اسفند ماه بود. در سال‌های ۹۹ و ۱۴۰۰، تعداد انتشار رپورتاژ آگهی در این ماه کاهش می‌یافت، در حالی که این آمار در سال ۱۴۰۱ با رشد قابل‌توجهی همراه بود که می‌تواند ناشی از برگزاری جشنواره تخفیف رپورتاژ آگهی به مناسبت تولد ۴سالگی تریبون (با حضور ۲۵۹ رسانه) و شروع فعالیت‌های مارکتینگ کسب‌ و کارها بعد از چندین ماه دوری از فضای تبلیغات به خاطر محدودیت‌های اینترنتی باشد.

سبد خرید کسب و کارها از تریبون

در بخش دیگری از این گزارش تریبون به بررسی سبد خرید کسب و کارها و تمایل استفاده آنها از محصولات تریبون پرداخته است. طبق این گزارش،‌ فارغ از اینکه کسب ‌و کارها کمپین‌ لینک‌سازی خارجی را روی چه محصولی ایجاد می‌کنند، در اغلب اوقات کمپین‌ها با ‎۳ رسانه ساخته می‌شوند. در این میان، تعداد رسانه‌های انتخابی در کمپین‌های بک‌لینک بیشتر از سایر محصولات است. تریبون معتقد است این انتخاب احتمالا به خاطر میانگین قیمت پایین‌تر این محصول از سایر محصولاتش باشد. بعد از بک‌لینک، به ترتیب رپورتاژ آگهی و لینک‌پرومکس میانگین قیمت‌های بالاتری دارند.

همچنین کسب و کارها بیشترین بودجه خود را هم برای رپورتاژ آگهی با 60 درصد سهم می‌گذارند. براساس داده‌های تریبون، هر کسب ‌و کاری با توجه به استراتژی لینک‌سازی خارجی سایت خود تصمیم می‌گیرد چگونه بودجه موردنظر را بین رپورتاژ آگهی، بک‌لینک و لینک‌پرومکس تقسیم کند تا بهترین نتیجه را دریافت کند. طبق آمار منتشر شده در این گزارش، از بین کسب ‌و کارهایی که حداقل یک بار هر ۳ محصول تریبون را امتحان کرده‌اند، نزدیک به ۴۰درصد بودجه خود را به خرید بک‌لینک و لینک‌پرومکس اختصاص داده‌اند.  براساس داده‌های این گزارش با افزایش بودجه کسب ‌و کارها برای فعالیت لینک‌سازی خارجی در سال ۱۴۰۱، سهم بک‌لینک در سبد خرید آنها تا حد زیادی ثابت بوده است.

همچنین این گزارش نشان می‌دهد که هزینه صرف ‌شده در سبد خرید کسب ‌و کارهایی که بودجه پایینی دارند، به‌شکل متوازن‌تری بین محصولات مختلف پخش شده است؛ به‌نظر می‌رسد آزمون‌ و خطا و سنجیدن میزان اثربخشی روش‌های لینک‌سازی از جمله دلایل تصمیم کسب‌ و کارها با بودجه کمتر باشد.

موضوعات مورد علاقه در رپورتاژ آگهی‌ها

رپورتاژ آگهی‌ها با موضوعات مختلفی منتشر می‌شوند. طبق نموداری که در ادامه می‌آید از بین موضوعات مختلف بیشترین موضوع مربوط به «کسب‌ و کار» با هفده درصد سهم است. در جایگاه دوم هم حوزه «گردشگری» با سیزده درصد سهم حضور دارد و رتبه سوم در اختیار موضوعات مربوط به «فناوری» با دوازده درصد سهم است. یکتانت معتقد است انتشار رپورتاژهای آگهی با موضوع‌های متنوع نشان‌دهنده اهمیت بالای این نوع از تبلیغات است. 

 مارتک: مدیرعامل تپسی در یک رشته توییت هک بخشی از اطلاعات مسافران و رانندگان این شرکت و گذاشتن این اطلاعات برای فروش را تایید کرده و گفته است که در حال حاضر این موضوع را از طریق پلیس پیگیری می‌کنند.

امروز (یازدهم شهریور) یک کانال‌ تلگرامی که عموما اطلاعات درز پیدا کرده از شرکت‌ها را به اشتراک می‌گذارد، اعلام کرده‌ که به بخشی از اطلاعات مسافران و رانندگان این شرکت دسترسی پیدا کرده است. درنهایت نیز این کانال تلگرامی تمام این اطلاعات را با قیمت ۳۵ هزار دلار برای فروش گذاشته است.

به دنبال این اتفاق دقایقی پیش میلاد منشی‌پور، مدیرعامل تپسی بدون تایید ادعای این کانال تلگرامی در توییتر خود اعلام کرد که طی روزهای گذشته، متوجه دسترسی غیرمجاز به زیرساخت شرکت تپسی و برداشت بخشی از اطلاعات شده‌اند. به گفته او به محض کشف این موضوع، ضمن ثبت شکایت، پلیس را در جریان قرار داده‌اند و راه دسترسی هک یا هکرها به اطلاعات را نیز بسته‌اند. او این اتفاق را اخاذی گروهی از شرکت تپسی اعلام کرده و نوشته است: «ایمیل‌هایی که از گروه مهاجم دریافت کرده‌ایم، قصد آنها از این کار اخاذی بوده و برای عدم نشر اطلاعات، درخواست پول کرده‌اند. ما تصمیم گرفتیم که به این اخاذی تن ندهیم، چرا که در مذاکره با آنها متوجه شدیم که نه تنها ضمانتی برای عدم نشر اطلاعات و سواستفاده‌های آتی وجود ندارد، تشویقی برای ادامه‌ی این اقدام در مورد سایر شرکت‌ها نیز خواهد بود. در ادامه، تلاش ما کمک به پلیس برای شناسایی گروه مهاجم و جلوگیری از فروش اطلاعات است.»

او در انتها نسبت به این اتفاق ابراز تاسف کرده و گفته است که شرکت مسئولیت این اتفاق را می‌پذیردو حتما بررسی دقیقی در مورد دلایل وقوع آن انجام خواهد داد. منشی‌پور تاکید کرده است که گزارش این بررسی را اعلام خواهد کرد. این دومین بار است که شرکت تپسی مورد نفوذ قرار می‌گیرد. در بهار سال 1398 نیز یکی از سرورهای تپسی هک شده بود.

مارتک: گزارش وضعیت تجارت الکترونیکی ایران در سال 1401 نشان می‌دهد که با وجود محدودیت‌های اینترنتی روی دسترسی به شبکه‌های اجتماعی که از سال گذشته شدت گرفت و باعث خسارت‌های جبران‌ناپذیر به کسب‌ و کارها شد،‌ با این وجود این فعالان هنوز استفاده از شبکه‌های اجتماعی را به عنوان یکی از پنجره‌های اصلی ارائه کالا و خدمات خود انتخاب کرده‌اند.

طبق گزارش سالانه تجارت الکترونیکی ایرانی،‌ 40 درصد از واحدهای تجارت الکترونیکی، علاوه بر وب‌ سایت، بیشتر از شبکه‌های اجتماعی برای عرضه کالا و خدمات استفاده می‌کنند. همچنین براساس این گزارش در میان شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های مختلف،‌ اینستاگرام فیلتر شده با 55 درصد بیشترین سهم استفاده را در میان واحد‌های تجارت الکترونیکی دارا بود است. بعد از اینستاگرام هم دو سرویس فیلتر شده دیگر، یعنی تلگرام با 41 درصد سهم و واتس‌اپ با 37 درصد سهم قرار دارند.

این گزارش ارزش اسمی معاملات تجارت الکترونیکی در سال گذشته را 1.833 هزار میلیارد تومان اعلام کرده که نسبت به سال قبل 48 درصد رشد داشته است. از سوی دیگر طبق داده‌های این گزارش، 85 درصد از واحدهای تجارت الکترونیکی، بیشتر از تامین مالی شخصی برای توسعه کسب و کار خود استفاده می‌کنند.

اینترنت به عنوان زیرساخت تجارت الکترونیکی

یکی از زیرساخت‌های اصلی توسعه تجارت الکترونیکی در کشور، به میزان رشد استفاده از اینترنت و دستگاه‌های دیجیتالی در کشور باز می‌گردد. مرکز توسعه تجارت الکترونیکی با توجه به آمارهای وزارت ارتباطات اعلام کرده که ضریب نفوذ اینترنت در سال گذشته به 137 درصد رسیده که نسبت به سال قبل‌تر آن 8 درصد رشد داشته است.

همچنین ضریب نفوذ تلفن همراه در سال 1401 برابر با 175 درصد شده که نسبت به سال قبل‌تر از آن تنها 5 درصد رشد داشته است.  از سوی دیگر طبق اعلام مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، بیش از 1 میلیون و 890 هزار گواهی امضای الکترونیکی صادر شده که نسبت به سال قبل 44 درصد رشد داشته است.

عملکرد بخش تجارت الکترونیکی

در بخش دیگر گزارش به بررسی عملکرد تجارت الکترونیکی در سال 1401 پرداخته شده است. برای نشان دادن این عملکرد هم، شاخص‌هایی نظیر ارزش اسمی تجارت الکترونیکی، تعداد معاملات تجارت الکترونیکی و ارزش حقیقی تجارت الکترونیکی محاسبه شده‌اند. همچنین گفته شده که در این بخش نحوه پاسخگویی واحدهای تجارت الکترونیکی به شکایات دریافتی، به عنوان یکی از ملاک‌های سنجش عملکرد واحدهای تجارت الکترونیکی در نظر گرفته شده است.

ارزش اسمی معاملات تجارت الکترونیکی که از مبلغ تراکنش‌های خرید از طریق درگاه‌ پرداخت اینترنتی به همراه مبالغ پرداخت در محل و سایر روش‌های پرداخت به دست آمده است برابر با 1.833 هزار میلیارد تومان برآورد شده است. تغییرات ارزش اسمی معاملات تجارت الکترونیکی در سال 1401 نسبت به سال 1400 در این گزارش 48 درصد رشد را نشان می‌دهد.

این گزارش تعداد کل تراکنش‌های تجارت الکترونیکی که از طریق محاسبه تعداد تراکنش‌های خرید از طریق درگاه پرداخت اینترنتی به همراه مبالغ پرداخت در محل و سایر روش‌های پرداخت به دست آمده را 2 میلیارد و 983 میلیون و 579 هزار و 828 عدد اعلام کرده است. تعداد تراکنش‌های تجارت الکترونیکی در سال 1401 نسبت به سال 1400 منفی 17 درصد بوده است.

از سوی دیگر متوسط مبلغ تراکنش‌های تجارت الکترونیکی که از طریق محاسبه ارزش کل گردش مالی تجارت الکترونیکی به تعداد کل تراکنش‌های تجارت الکترونیکی به دست آمده برابر با 614 هزار تومان بوده است.

همچنین ارزش معاملات الکترونیکی دولت براساس گزارش سامانه تدارکات الکترونیکی دولت 653 هزار میلیارد تومان گزارش شده است. از سوی دیگر داده‌های  این گزارش حاکی از رشد ۱۸ درصدی تعداد خرید از طریق پایانه‌های فروشگاهی و کاهش ۱۷ درصدی خرید از طریق درگاه پرداخت اینترنتی IPG است.

به نظر می‌رسد رشد فزاینده کارتخوان‌های فروشگاهی در شبکه پرداخت در کنار محدودیت‌های رگولاتوری بر ارائه درگاه پرداخت اینترنتی به کسب ‌و کارها باعث کاهش سهم درگاه پرداخت اینترنتی از تجارت الکترونیکی شده است. همچنین ۷۱ درصد از فروشگاه‌های تجارت الکترونیکی درگاه پرداخت اینترنتی را اصلی‌ترین روش دریافت وجه عنوان کرده‌اند. از مجموع ۱.۸۳۳ هزار میلیارد تومان حجم تجارت الکترونیکی ۱۲۸۳ میلیارد تومان آن از طریق درگاه اینترنتی انجام شده است. در این گزارش سهم مبلغی کالا و خدمات از تراکنش خرید اینترنتی به ترتیب ۲۷ و ۷۳ درصد ارزیابی شده است. همچنین سهم تعدادی کالا و خدمت نیز به ترتیب ۹ و ۹۱ درصد بوده است.

آهنگ کند رشد تجارت الکترونیکی در ایران

در حالی که در سال‌ها 97 تا 99 خبر از رشد‌های بالای 100 درصدی در حوزه تجارت الکترونیکی ایران بود، اما در سال 1400 و با تغییر دولت این رشد‌های صدبرابری کاهش قابل توجه‌ای پیدا کرد. برای نمونه در حالی که میزان ارزش اسمی تجارت الکترونیکی در سال 1397 با 208 هزار میلیارد تومان در سال 1398 با 103 درصد رشد به 423 هزار میلیارد رسید، در سال 1399 این رقم به 1.097 هزار میلیارد تومان رسید و نسبت به سال قبل خود رشد 159 برابری را نشان داد.

با این حال این رشد در سال 1400 متوقف شد. تاجایی که ارزش اسمی تجارت الکترونیکی در سال 1400 به 1.237 هزار میلیارد تومان رسید و نسبت به سال قبل خود تنها 13 درصد رشد نشان داد. همچنین طبق گزارش جدید تجارت الکترونیک این میزان در سال 1401 برابر با 1.833 هزار میلیارد تومان شده است که نسبت به سال گذشته خود رشد 48 درصدی داشته است.

همانطور که تصویر زیر قابل مشاهده است، میزان رشد ارزش اسمی تجارت الکترونیکی به نسبت میزان رشد ارزش اسمی تولید ناخالص داخلی بدون نفت کمتر است. از جمله دلایل این مسئله طبق گزارش مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، می‌تواند به دلیل نوپا بودن حوزه تجارت الکترونیکی و نیاز این اکوسیستم به فرهنگ‌سازی مناسب در جامعه به منظور توسعه بیشتر باشد.

طبق این گزارش تعداد کل معاملات تجارت الکترونیکی در سال 1401 به حدود سه میلیارد فقره رسیده است. این میزان نسبت به سال قبل با کاهش 17 درصدی همراه بوده است. مطابق آمار، تعداد کل تراکنش‌های تجارت الکترونیکی که صرفا از طریق درگاه پرداخت اینترنتی انجام شده است، در سال 1401 معادل 1.5 میلیارد تراکنش بوده است (بانک مرکزی 1401). این میزان نسبت به سال قبل، با کاهش 17 درصدی همراه بوده است. در نمودار زیر تعداد معاملات تجارت الکترونیکی طی سال‌های 1397 تا 1401 قابل مشاهد است.

اینستاگرام محبوب برای فروش کالا

گزارش وضعیت تجارت الکترونیکی در ایران نشان می‌دهد که با وجود گذشت نزدیک به یک سال از فیلترینگ اینستاگرام این شبکه اجتماعی هنوز یک کانال محبوب برای عرضه کالا و خدمات بین کسب‌ وکارهای ایرانی است. همچنین این گزارش نشان می‌دهد که کسب و کارها از شبکه‌های اجتماعی برای یکی از راه‌های اصلی فروش محصولات و خدمات خود استفاده می‌کنند.

در میان واحد‌های تجارت الکترونیکی، حدود 40 درصد از واحدها، شبکه‌های اجتماعی را به عنوان اصلی‌ترین روش ارائه کالا خدمت خود درفضای تجاری، مکمل در کنار بکارگیری وب‌سایت انتخاب کرده‌اند. 26 درصد از واحدهای تجارت الکترونیکی استفاده از تلفن، 23 درصد استفاده از پیام‌رسان‌ها و 11 درصد استفاده از نرم‌افزار تلفن‌همراه را به عنوان بیشترین روش ارائه کالا خدمت خود در فضای تجاری مکمل همراه با بکارگیری وب‌سایت‌ انتخاب کرده‌اند.

از سوی دیگر این مرکز در گزارش خود و طبق نتایج نظرسنجی که انجام داده مشخص کرده که در بین شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های مختلف همچنان اینستاگرام پیشتاز استفاده در واحد‌های تجاری است.

در واقع طبق نتایج این نظرسنجی، در میان شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های مختلف،‌ اینستاگرام با 55 درصد بیشترین سهم استفاده را در میان واحد‌های تجارت الکترونیکی دارا بود است.

در این نظر سنجی هر واحد تجارت الکترونیکی امکان انتخاب هم زمان چند روش عرضه را از میان پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی مختلف دارا بوده است. بعد از اینستاگرام ، هم دو پلتفرم فیلتر شده در کشور یعنی تلگرام با 41 درصد سهم و واتس‌اپ با 37 درصد سهم قرار دارند.

برعکس ادعای وزیر ارتباطات که می‌گوید میزان استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی در بین مردم و کسب‌ و کارها در حال رشد است، حداقل این گزارش نشان می‌دهد که پیام‌رسان‌های بومی نقشی در توسعه فعالیت واحدهای تجارت الکترونیکی نداشته‌اند.

طبق نظرسنجی مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های بومی به عنوان فضای تجاری مکمل بسیار اندک است. به طوری که در این بین ایتا تنها 21 درصد سهم دارد و بعد از آن روبیکا با 14 درصد سهم، بله با 11 درصد سهم، سروش با 5 درصد سهم قرار گرفته‌اند.

در این گزارش با تکیه بر گزارش جهانی منتشر شده در ژانویه سال 2023، تعداد کاربران فعال شبکه‌های اجتماعی ایران در سال 2022،‌ حدود 48 میلیون نفر گزارش شده است. با این حساب ضریب نفوذ شبکه‌های اجتماعی در ایران در این سال حدود 54 دردصد برآورد شده است. همچنین بر این اساس حدود 45 درصد از کاربران شبکه‌های اجتماعی را بانوان و حدود 55 درصد را آقایان تشکیل داده‌اند. تعداد کاربران فعال در شبکه‌های اجتماعی در جهان در سال 2022، نزدیک به 5 میلیارد نفر گزارش شده و ضریب نفوذ شبکه‌های اجتماعی در جهان حدود 60 درصد بوده است. (دیتاریپورتال،‌2022)

تغییر مبلغ تراکنش‌های خرید از طریق درگاه‌ پرداخت اینترنتی

براساس داده‌های مرکز توسعه تجارت الکترونیکی با استناد به آمار بانک مرکزی، مجموع مبلغ تراکنش‌های خرید اینترنتی در سال 1401 حدود 1.3 هزار میلیارد تومان بوده است. این میزان نسبت به سال قبل با رشد 48 درصدی همراه بوده است. نمودار زیر میزان تغییرات مبلغ تراکنش‌های خرید اینترنتی از طریق درگاه‌ پرداخت اینترنتی در سال‌های 1397 تا 1401 را نشان می‌دهد. (اعداد به هزار میلیارد تومان است)

با توجه به داده‌های تصویر زیر سال 1401 در مقایسه با سال گذشته، مبالغ خرید اینترنتی در اکثر ماه‌های سال با رشد همراه بوده است. این میزان رشد در نیمه دوم سال 1401 بیشتر از نیمه اول همین سال بوده است.

همچنین تعداد تراکنش‌ها در 9 ماه نخست سال 1401، نسبت به مدت زمان مشابه در سال‌های قبل با کاهش همراه بوده است. از سوی دیگر متوسط مبلغ تراکنش‌های تجارت الکترونیکی در سال 1401 برابر با 614 هزار تومان برآورد شده است که این میزان به نسبت سال قبل 79 درصد رشد داشته است.

سرمایه‌گذاری شخصی در تجارت الکترونیکی

این گزارش نشان می‌دهد که بیشترین حجم سرمایه‌گذاری در تجارت الکترونیکی به صورت شخصی بوده است. براین اساس ۸۵ درصد تامین مالی که در بخش تجارت الکترونیکی صورت گرفته از سوی خود اشخاص و تامین مالی از طریق شتاب‌دهنده‌ها، VCها و فروشندگان کسب‌وکار ۶ درصد، جمع‌سپاری مالی و دولتی ۲ درصد و سایر روش‌ها نیز ۵ درصد از روش‌های تامین مالی در تجارت الکترونیکی را شامل می‌شوند.

در سهم روش‌های ارسال و تحویل کالا نیز شرکت ملی پست با ۶۰ درصد در صدر قرار دارد و به ترتیب شرکت‌های پست خصوصی با ۱۲ درصد، شرکت‌های باربری بین شهری ۱۱ درصد، شرکت‌های پیک خصوصی ۹ درصد و ۸ درصد شبکه توزیع کسب‌وکار، بازار ارسال کالا را در دست دارند.

اینماد برای 33 درصد سایت‌ها

کل واحدهای تجارت الکترونیکی در حدود ۴۷۰ هزار وب‌سایت ارزیابی شده که از این تعداد تنها ۱۴۰ هزار و ۹۹۰ وب‌سایت دارای اینماد هستند و در حدود ۱۶ هزار و ۴۵۷ وب‌سایت نیز اینماد خاکستری دارند. بر این اساس، تعداد کل اینمادها فعال به نسبت سال قبل ۱۷ درصد رشد داشته و تعداد کل اینمادها نیز ۱۱ درصد رشد را تجربه کرده است. همچنین این گزارش نشان می‌دهد در حدود ۳۳ درصد از کل وب‌سایت‌های فعال تجارت الکترونیکی دارای اینماد هستند و بخش عمده‌ای از بازار تجارت الکترونیکی بدون اینماد مشغول به فعالیت هستند. این گزارش مشخص کرده که ۴۵ درصد فروشگاه‌های فعال دارای اینماد در تهران هستند و فروشگاه‌های فعال در کلان‌شهرهایی چون اصفهان، فارس و مشهد به ترتیب تنها ۸ و ۵ و ۷ درصد دارای اینماد هستند. به نظر می‌رسد تمرکز اینماد با وجود الزامی بودن بیشتر در پایتخت کشور است.

بیشترین حوزه فعالیت واحدهای تجارت الکترونیکی دارای اینماد، با ۲۰ درصد به فروشگاه تخصصی کالای پوشیدنی و ملزومات شخصی و منزل تعلق دارد و ۱۳ درصد به فروشگاه تخصصی تجهیزات و ماشین آلات و ۸ درصد خدمات فناوری اطلاعات، ۷ درصد فروشگاه تخصصی محصولات شیمیایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی، ۶ درصد فروشگاه تخصصی محوصلات کشاورزی ساختمانی و صنعتی و ۴۶ درصد نیز سایر زمینه‌ها را شامل می‌شود.

حوزه فعالیت واحدهای تجارت الکترونیکی دارای اینماد به ترتیب ۶۵ درصد به فروش کالا، ۳۳ درصد به فروش خدمات مرتبط است و ۸۴ درصد صاحبان کسب‌وکارهای دارای اینماد مرد و ۱۶ درصد نیز زنان هستند و ۴۴ درصد این افراد در گروه سنی ۳۰ تا ۴۰ سال قرار می‌گیرند.

مارتک: آن کلیتی که ما امروز به اسم شرکت اپل می‌شناسیم، یک تاریخ 47 ساله دارد و در آغاز در سال 1976، به دست استیو جابز و استیو وازنیک ساخته شد؛ اما چیزی که امروز مدنظر ماست، محصول انقلابی و مدرنی است که اپل نخست در سال 2007 تصمیم به ساخت و توزیعش گرفت. «آیفون» نام گوشی‌های هوشمند اپل است که اولین نسخه از آن در تاریخ، در سال 2007 به بازارها آمد. آیفون ابتدایی که به‌سادگی «iPhone» نام داشت، دوران گذار از گوشی‌های هوشمند ابتدایی به گوشی‌های هوشمند پیشرفته را تعریف کرد؛ اما نکته شگفت‌انگیز صرفا مربوط به نوآوری اپل در ساخت گوشی هوشمند نیست، بلکه تداوم اپل در حفظ حاکمیت این بازار در این 16 سال است.

نکات ساده و مهم در مارکتینگ آیفون اپل

اینکه یک شرکت بتواند 16 سال حاکمیت یک بازار را در اختیار داشته باشد، اصلا ساده نیست؛ مخصوصا در بازار پر از نوآوری، رقابت و همواره در حال تغییرِ موبایل. آیفون اپل در این سال‌ها، نه‌فقط موفق به ماندن در بازار شده، بلکه توانسته است رشد نمایی خود را با نکات ریز و درشت بازاریابی – که شاید همه در لحظه اول به جلب توجه نکنند- حفظ کند.

اپل همواره و به شکل خلاقانه‌ای بر تولید محصولاتی برای مخاطبان هدف و مشتریان وفادار خود تمرکز کرده است؛ مشتریانی که متعهدانه معتقدند محصولات کمپانی اپل زندگی آن‌ها را بهتر می‌کند. استراتژی مارکتینگ اپل در تمام این سال‌ها با نگاهی موشکافانه، ریسک‌پذیر و البته نوآورانه، بازار را دنبال کرده و توانسته است این شرکت را در بیش از یک دهه، در صدر نگه دارد. در اینجا به نکات ریز و درشتی در استراتژی مارکتینگ اپل می‌پردازیم که شاید نقطه الهامی برای صاحبانِ دیگر کسب‌وکارها شوند و نگاه آن‌ها را درباره فروش یک محصول تغییر دهند:

• سادگی، اصل اول اپل است

اپل از همان ابتدای فروش آیفون‌ها، روی سادگی به عنوان یک منطق و اصل مهم تمرکز کرده است. اپل مشتریان خود را زیر کوهی از گزینه‌ها غرق نمی‌کند، به جای محصول حرف نمی‌زند و می‌گذارد خود محصول آنچه را که باید به گوش مخاطب برساند. این سادگی نهادینه‌شده، حتی اپل را از تبلیغات پی‌درپی، گران‌قیمت و  پر هرج‌ومرج دور نگه داشته است. سادگی، در تار و پود برند است. می‌توانید این سادگی را در طراحی آیفون، لوگو، رابط کاربری موبایل‌ها و کلیت هویت برند اپل ببینید. حتی نام و رنگ این محصولات عموما کوتاه و ساده هستند. اپل سعی می‌کند بدون زیاده‌گویی و به جای ادعا، عمل کند و نماینده «کیفیت» در ذهن مشتری باشد.

• اپل مخاطب و نحوه دسترسی به او را می‌شناسد

اپل طی این سال‌ها تلاش توقف‌ناپذیری برای شناخت مخاطب خود داشته است و روی این شناخت هم حساب ویژه‌ای باز می‌کند. این نقطه قوت اپل در تحقیقات بازاریابی است: آنچه آمار و تحقیقات به اپل می‌گوید سریعا در فرآیند طراحی، توسعه و تولید موبایل به کار گرفته می‌شود. به عبارت بهتر، اپل سعی نمی‌کند بازار و مشتریان را برای محصولاتش آماده کند، بلکه محصولات را برای و طبقِ بازار و مشتریانش تولید می‌کند. پیوند عمیق و محکم اپل با مشتریانش هم از اینجا می‌آید که اپل یاد گرفته است به زبانی صحبت کند که مخاطب آن را می‌فهمد؛ زبانی که از همان ابتدا برای مخاطب است.

• اپل به جای «کالا»، «تجربه» می‌فروشد

تجربه مشتری نقشه مسیر اپل است. تمام عناصر تجربه مشتری، از نحوه دسترسی به کالا، خریداری آن، جعبه هر محصول، ویژگی‌ها و تنظیمات داخلی آن و… همه و همه برای اپل حائز اهمیت هستند. اپل به عنوان یک شرکت کالا-محور، به‌خوبی این نکته را درک کرده است که در جهان امروز، کمپانی‌ها «تجربه» و «احساس» را می‌فروشند، نه صرفا کالا را. یک مثال خوب از تجربه مشتری در اپل، در بخش نصب و راه‌اندازی موبایل‌ها اتفاق می‌افتد. بسیاری از مشتریان آیفون اپل، عمیقا قدردان و طرفدار این نکته هستند که می‌توان آیفون را در چند دقیقه راه‌اندازی و یکپارچه‌سازی کرد؛ چیزی که در بسیاری از رقبای اپل، به‌سادگی وجود ندارد و همین امر به نقطه تمایز این شرکت و دیگر شرکت‌ها تبدیل می‌شود. حتی تمرکز زیاد اپل روی احساس شادی، راحتی و نشاط در سناریوهای تبلیغاتی محصولاتش، به این اشاره دارد که تجربه و احساس مشتری از کالا، حتی می‌تواند بیش از قیمت آن روی تصمیم مشتری برای خرید تاثیر بگذارد.

• اپل درباره محصولات جدید خود، پرشور و معمایی رفتار می‌کند

معمولا شرکت‌های مختلف هنگام عرضه یک محصول جدید، جزییات آن را منتشر می‌کنند تا مشتریانی منتظر و هیجان‌زده برای خود بیافرینند. رویکرد اپل اما در این‌ باره متفاوت است. اپل ترجیح می‌دهد مشتریان به خاطر کنجکاوی که دارند هیجان‌زده و منتظر باشند. اپل با تیزرهایی که تنها اطلاعات بسیار جزیی درباره محصولات می‌دهند، ذهن و توجه مخاطب را تشنه نگه می‌دارد. معمایی کردن یک محصول تا زمانی که به صورت رسمی معرفی نشده است، شاید یک استراتژی ریسکی باشد، اما اپل به‌خوبی در این سال‌ها در آن مهارت پیدا کرده است. اپل با این کار مخاطبان هدف را کنجکاو می‌کند و آن‌ها را به سمت جست‌وجوی بیشتر اطلاعات درباره محصولات سوق می‌دهد؛ این مخاطبان هدف در مسیر کشف جزییات کم‌کم به مشتریان وفاداری تبدیل می‌شوند که تجربه‌شان را با بقیه نیز به اشتراک خواهند گذاشت.

• اپل برای کاربران و مشتریان وفادارش یک اجتماع معنادار ساخته است

اپل سال‌ها برای ساخت یک اجتماع همگن و همدل متشکل از کاربران، مشتریان و طرفداران وفادارش تلاش کرده است؛ اجتماعی که نه‌تنها افراد به آن احساس تعلق می‌کنند، بلکه باعث می‌شود تجربه‌ و احساس مشتریان از محصولات اپل به واسطه پیدا کردن دیگر طرفداران، اعتبار پیدا کند. عضوی از یک اجتماع خاص بودن همیشه برای افراد «جالب» است، گویی این اجتماع یک مشخصه خاص شخصیتی به فرد اضافه می‌کند. ساخت این اجتماع حتی در میان برندهای بسیار کوچک‌تر از اپل هم ممکن است و نقش به‌خصوصی در وفادار نگه داشتن مشتریان طی سال‌ها بازی می‌کند.

• برند کارفرمایی به اندازه برند شرکت برای اپل اهمیت دارد

«اپل‌پارک» مقر مرکزی اپل که بیش از 12 هزار کارمند در آن مشغول کارند.

اپل نه‌تنها به دنبال افراد بااستعداد و باپشتکار است، بلکه به آن‌ها نشان می‌دهد که قدر این استعداد و پشتکار را می‌داند. در واقع این شرکت می‌داند قدم اول برای وفادارسازی مشتری، وفادارسازی کارمندان و افراد درونی سازمان است. اپل فضای ذهنی آزادی را برای خلاقیت، متفاوت فکر کردن و به چالش کشیده شدن به کارمندان خود می‌دهد و با ساخت یک محیط کاری حامی و پرنشاط، فضای بیرونی را نیز برای بیشترین بهره‌وری و خلق ارزش فراهم می‌کند. اپل برند کارفرمایی خود را با اصول و منطق محصولاتش یکپارچه‌ و هم‌راستا کرده است؛ کارمندان این شرکت همچون محصولاتش، در چارچوب‌های سازمانی معمول دیگر سازمان‌ها زندانی نمی‌شوند و در عوض فضایی امن برای جور دیگری اندیشیدن به آن‌ها داده می‌شود. جالب است که این امر نه‌فقط در میان مدیران اصلی این شرکت، بلکه در بین مدیرانی میانی و کارمندان آن نیز نهادینه شده است.

• اپل به ارزش واقعی محصولاتش واقف است

اینکه یک شرکت چه نگاهی به محصول خود دارد، بیشتر از چیزی که فکر می‌کنید در شکل‌گیری ذهنیت مشتری نسبت به آن محصول نقش دارد. در واقع ارزشمند دانستن یک محصول از سمت صاحب محصول، مجوز اول او برای قیمت بالا دادن در ازای ارزش پیشنهادی آن محصول است. چیزی که باعث شده است اپل بازار موبایل را به یک بازار انحصاری تبدیل کند، همین درک عمیق از چیزی است که دارد به بازی اضافه می‌کند. اپل خودش را دست‌کم نمی‌گیرد، ارزش و کیفیت خودش را می‌شناسد و می‌داند دقیقا چه تمایزی با رقبایش دارد. سود مالی و معنوی اپل از این دانش مهم تامین می‌شود.

• جای‌گذاری محصول برای اپل شوخی‌بردار نیست

جای‌گذاری محصول (Product Placement) یک نوع تبلیغات نامحسوس است که در بستری که مخاطب از پیش انتخاب کرده است، قرار می‌گیرد. مثلا حضور پررنگ آیفون‌ها در بسیاری از سریال‌ها و فیلم‌های هالیوود، نمونه بزرگی از جای‌گذاری محصول اپل است. اپل قبلا اعتراف کرده بود که برندش به‌شدت به جای‌گذاری محصول وابسته است؛ با در نظر گرفتن این موضوع، رابطه خوب شرکت اپل با هالیوود، دیگر چندان تعجب ندارد. این تکنیک تبلیغاتی آنقدر برای مخاطبان اپل موثر است که وقتی مخاطبان سریال Succession در فصل‌های ابتدایی آن گوشی‌های هوشمندی غیر از آیفون را در دستان شخصیت‌ها دیدند، شروع به تئوری‌پردازی و یافتن دلیل کردند! گویا بینندگان هم این امر را پذیرفته‌اند که حتی شخصیت‌های خیالی فیلم و سریال‌ها، انتخاب بهتری از آیفون اپل، روی میزشان ندارند.

استراتژی بازاریابی منعطف و مطابق با بازارِ اپل، همان چیزی است که آن را به یک شرکت پیشرو، رده بالا و ثروتمند تبدیل کرده است. بسیاری از برندها هنوز دلیل این همه وفاداری مشتریان به اپل را درک نمی‌کنند؛ در حالی که پاسخ را می‌توان به‌سادگی در استراتژی‌های بازاریابی اپل پیدا کرد. مشخصا ثروت و درآمد بالای این شرکت، نقش انکارناپذیری در موفقیت آن دارد؛ اما ایده و ذهنیت در این استراتژی‌ها، جوهر اصلی این موفقیت است و همانطور که فهمیدیم، اپل تمایل زیادی به متعهد ماندن به ایده‌های هویت‌ساز برند خود دارد. همین تعهد،16 سال متوالی است که آیفون‌ها را به انتخاب اول بسیاری از انسان‌ها در جهان تبدیل کرده.