مارتک: اگر از شما بپرسند کسانی که به پلتفرم دیوار مراجعه می‌کنند، دنبال چه چیزهایی هستند، جواب شما چیست؟ واضح‌تر این سوال را مطرح کنیم: در بین مواردی که نام می‌برید، «کتاب» چندمین آن‌هاست و یا اصلا در بین آن‌ها هست؟
واقعیت این است که کاربران دیوار تنها به دنبال خانه و خودرو و لوازم خانگی و… نیستند و در بین آن‌ها افراد زیادی هم به دنبال کتاب می‌گردند؛ تا جایی که در سال گذشته حداقل ۶۳ هزار بار کلمه «شاهنامه» و ۴۵ هزار بار «دیوان حافظ» در دیوار جستجو شده است.
به هر حال این موضوع خیلی هم عجیب نیست؛ مخصوصا وقتی سری به کتابفروشی‌ها بزنید و ببینید کتاب‌ها هم دچار چنان افزایش قیمتی شدند که به خواب هم نمی‌دیدند.
ماهنامه «اندیشه‌پویا» گزارشی داده‌محور از بازار کتاب در سایت و اپلیکیشن «دیوار» منتشر کرده است و در آن به پرطرفدارترین کتاب‌های جستجو شده در سایت دیوار و پرآگهی‌ترین شهرها در زمینه کتاب و … پرداخته است. آنچه در ادامه می‌خوانید، از دل این گزارش بیرون آمده است.
سهم ۸۰ درصدی کتاب آموزشی از کل آگهی‌ها
آگهی‌های کتاب در سایت دیوار در دسته‌ی «سرگرمی و فراغت» و زیردسته «کتاب و مجله» منتشر می‌شود که بازهم این زیر دسته به موارد «آموزشی»، «ادبی»، «تاریخی»، «مذهبی»، «مجلات» و «سایر» تقسیم می‌شود.
در یک سال گذشته ۵۳ درصد کتاب‌های آگهی‌شده در دیوار به ترتیب شامل کتاب‌های دست‌دوم، کتاب‌های آموزشی و موضوعات «ادبی» و «تاریخی» بوده است.
آمارهای دیوار نشان می‌دهد که در میان این دسته‌ها عرضه کتاب‌های آموزشی – مانند بازار واقعی کتاب- بسیار داغ بوده و در یک سال گذشته نزدیک به ۸۰ درصد کل آگهی‌ها در این دسته منتشر شده است. بعد از کتاب‌های آموزشی هم زیردسته کتاب‌های ادبی، مذهبی، مجلات و تاریخی بوده‌اند.
طرفداران کتاب دست‌دوم
همانطور که در ابتدای مطلب هم خواندید، بالا رفتن قیمت کتاب بسیاری را به سمت خرید کتاب‌های دست‌دوم کشانده است. این موضوع در سایت دیوار هم طبیعتا جریان دارد، آن هم به شدت؛ تا جایی که بیش از نصف کتاب‌های آگهی‌شده و یا به عبارتی۵۳ درصد کتاب‌های آگهی‌شده، دست‌دوم بوده‌اند.
اگر بازهم بخواهیم جزئی‌تر و با دقت‌تر به آگهی‌ها نگاه کنیم باید بگوییم که اکثر فروشندگان، کتاب آگهی‌شده‌شان را «در حد نو» توصیف کرده‌اند، در مرحله بعد هم کتاب‌های دست‌دوم اما کاملا تازه بوده‌اند.
فصل کتاب در دیوار
آگهی‌های کتاب از نظر فصل، تفاوت چندانی با هم ندارند و در همه فصل‌های سال به یک میزان تبلیغ و فروش می‌شوند، اما یک استثنا وجود دارد و آن هم درباره کتاب‌های درسی است که در ماه‌های شهریور و مهر میزان آگهی‌شان زیاد می‌شود.
تا جایی که در نیمه دوم شهریور ماه بیش از دو برابر نیمه اول آن، آگهی کتاب‌های آموزشی در دیوار منتشر شده و این روند در ماه مهر نسبت به شهریور بیشتر بوده است.
کدام شهرها، کتاب‌های بیشتری آگهی کردند؟
در مدت این یک سال در مجموع در ۳۶۹ شهر، یعنی تقریبا تمامی شهرهای تحت پوشش دیوار، آگهی کتاب منتشر شده است. اما در استان‌های سیستان و بلوچستان، خوزستان و کرمان، آگهی‌های کتاب بیشتر بازدید داشتند.
در میان شهرها هم کاربران زابل (با میانگین ۱۸۳ بازدید)، آبادان (با میانگین ۱۶۳ بازدید) و زاهدان (با میانگین ۱۴۸ بازدید) بیش از دیگر شهرها بازدید آگهی داشتند.
درباره موضوع کتاب‌ها هم کاربران زابل و آبادان بیشتر اهل کتاب‌های تاریخی و کاربران زاهدان بیشتر در جستجوی کتاب‌های مذهبی بوده‌اند.
صد کلمه پر تکرار در جستجوی کتاب‌ها
کلمات و عباراتی که کاربران در زیردسته‌ها آگهی کتاب‌ها بیشتر از همه جستجو کرده‌اند، نشان می‌دهند که بیشترین جستجوها در دسته کتاب‌های تاریخی بوده است.
در دسته تاریخی هم به ترتیب این کتاب‌ها بیشتر به چشم می‌خورند که همگی با تاریخ ایران گره خورده بودند:
تاریخ طبری (بیش از ۱۰ هزار و ۵۰۰ بار در میان این جستجوها تکرار شده(
تاریخ تمدن ویل دورانت
دو قرن سکوت (عبدالحسین زرین‌کوب(
تاریخ بیهقی (که البته بیشتر به عنوان اثری ادبی شناخته می‌شود(
تاریخ ایران کمبریج
تاریخ یعقوبی
علاوه بر این، در همین دسته کتاب‌های تاریخی هم نام دو نفر هم بسیار پر تکرار بوده است:
اول: هاشم رضی، از متخصصان برجسته ایران‌شناسی و آیین زرتشت
دوم: شاه عباس صفوی
نام‌های پر جستجوی دیگر هم عبارت بودند از:
«گاتری» که به احتمال قوی باید ویلیام کیت چمبرز گاتری مؤلف «تاریخ فلسفه یونان» باشد که مهدی قوام صفری و حسن فتحی آن را به فارسی ترجمه کرده‌اند.
«صادق هدایت» هم نامی است که برای کاربران کتابخوان دیوار مورد توجه بوده است.
«ذبیح‌الله منصوری» و کتاب‌هایش «سینوهه»، «سرزمین جاوید»، «خواجه تاجدار»، «سه تفنگدار» و «خداوند الموت» هم پر تکرار و توجه بودند.
شاهنامه و حافظ در قلب دیوار، مولانا کمی پایین‌تر
شاهنامه و دیوان حافظ هم در دسته تاریخی در مجموع و به ترتیب بیش از ۶۳ هزار بار و ۴۵ هزار بار در طول این یک سال جستجو شده‌اند. بررسی این میزان جستجوها نشان می‌دهد که آثار هویتی زبان فارسی مثل همیشه متقاضیان زیادی دارد.
شاهنامه ۶۳ هزار بار در دیوار جستجو شده است
به علاوه اینکه نسخه‌های نفیس هر دو کتاب طرفداران بسیاری در میان علاقمندان به آثار ادبی فارسی دارد. توجه کاربران پس از این دو اثر بیشتر متوجه آثار مولانا («مثنوی» و «دیوان شمس») و البته «شرح مثنوی» و همچنین آثار سعدی («گلستان» و «کلیات») بوده است. پس از آن‌ها هم «رباعیات خیام» و «تاریخ بیهقی» قرار دارند.
در میان داستان‌های کهن هم «هزار و یک شب» بسیار جستجو شده است.
کاربران طرفدار ادبیات معاصر در جستجوی «کلیدر»
در ادبیات معاصر ایران «کلیدر» نوشته محمود دولت آبادی، ۵۲۰۰ بار جستجو شده است. صادق هدایت هم بیش از ۴ هزار بار جستجو داشته است.
غیر از آثار ادبی فارسی، کمدی الهی دانته (با بیش از ۶۴۰۰ بار جستجو) به چشم می‌خورد و البته ملت عشق اثر الیف شافاک که بارها در ایران تجدید چاپ شده در میان پر جستجوهاست.
در میان از شاهکارهای ادبیات جهان هم این کتاب‌ها پر جستجو بودند:
بینوایان
جنایت و مکافات
ابله
برادران کارامازوف
دن کیشوت
در جستجوی زمان از دست رفته
جنگ و صلح
خانواده تیبو
سه تفنگدار
سینوهه
در میان کتاب‌های کودکان و نوجوانان هم شاید بدون حدس و به راحتی بتوان گفت که هری پاتر پرمخاطب است و کاربران دیوار اسمش را ۲۸ هزار بار جستجو کرده‌اند.
برخی کتاب‌ها هم در دسته «سایر» جستجو شده‌اند که در میان این کتاب‌ها، به کتاب‌های مشهور کودکان توجه زیادی شده است.
تن‌تن با بیش از ۳۰ هزار بار جستجو و هری پاتر در مجموع با ۲۸ هزار بار جستجو (۱۶ هزار بار در این دسته و ۱۲ هزار بار در دسته ادبی) بیش از همه مورد توجه بوده‌اند.
مانگا (یا همان کمیک‌های ژاپنی با ۷۷۰۰ بار) و تام گیتس (با نزدیک به ۴۰۰۰ بار جستجو) همگی عنوان‌های پرجستجوی کودکان و نوجوانان در دسته سایر بوده‌اند.
در این زیردسته دو نام هم در میان عبارات جستجوشده به چشم می‌خورد که در نوع خود جالب است:
عنوان «کتاب‌های شریعتی» با ۱۰۷۳ بار جستجو
«دهخدا» با ۱۰۰۹ بار جستجو
کتاب باطله و کتاب کیلویی!
به نظر می‌رسد مهاجرت بسیاری از افراد دانشجو و نخبه و کتابخوان به ساختن یک بازار عمده کتاب فروختن و خریدن هم منجر شده است.
در همین راستا عبارات «کتاب کیلویی»، «خرید کتاب باطله»، «کتابخانه شخصی»، «روزنامه باطله» هم طی یک سال گذشته بیش از ۱۸۵ هزار بار در دیوار جستجو شده‌اند.
