مارتک: سابقه مصرف چای در ایران به عنوان یک نوشیدنی سطح بالا به قرن هفدهم میلادی می‌رسد. این نوشیدنی طی سال‌ها چنان محبوبیتی به‌دست آورد که حالا ایرانی‌ها رتبه چهارم چای‌نوش‌ترین مردم دنیا را در اختیار دارند.
اما گویا پایه‌های تخت سلطنت این نوشیدنی در ایران در حال لرزیدن است و قهوه با سرعتی زیاد در حال گرفتن جایگاه چای است. این را هم کافه‌ها و فروشگاه‌های پرشمار ارایه انواع قهوه در کوچه و خیابان‌های شهر و حتی روستاها نشان می‌دهد و هم آمارهای پلتفرم دیوار؛ چرا که از ۱۳ میلیون بار جستجوی مرتبط با قهوه و چای در سایت و اپلیکیشن دیوار در نیمه نخست امسال، سهم جستجوهای مرتبط با قهوه ۴۲ درصد و جستجوهای مرتبط با چای ۵۸ درصد بوده است.
در این آمار اگرچه هنوز چای رتبه اول را دارد، اما فاصله قهوه با آن به شکل معناداری کم شده است. این در حالی است که تا همین چند سال پیش تصور اینکه قهوه بتواند به عنوان یک نوشیدنی پابه‌پای چای، در مهمانی‌ها و دورهمی‌های ایرانی‌ها حضور داشته باشد، عجیب بود. دیوار به بهانه روز جهانی اسپرسو نگاهی به روند رقابتی این دو نوشیدنی محبوب پرداخته است.
کاربران در جستجوی انواع دستگاه‌های قهوه‌ساز، شامل قهوه‌ساز و اسپرسوساز، از نام عمومی قهوه‌ساز استفاده می‌کنند. با این حال خروجی جستجوها نشان می‌دهد کاربران بیشتر به دنبال دستگاه‌هایی هستند که اسپرسو فرآوری می‌کنند و استقبال از دستگاه‌های طبخ قهوه به شیوه‌های دیگر بسیار کم‌تر است.
کاربران دیوار در نیمه نخست امسال، در مجموع ۴ میلیون بار کلمات قهوه‌ساز و اسپرسوساز را جستجو کرده‌اند که در میان آنها قهوه‌ساز ۱٫۳ برابر اسپرسوساز جستجو شده است. البته این کلمات هم به تنهایی جستجو شده‌اند و هم در کنار عبارات دیگر. با این همه از عباراتی که در کنار هر یک از این کلمات جستجو شده است، چنین برمی‌آید که منظور کاربران از قهوه‌ساز در بسیاری از این جستجوها، «اسپرسوساز» بوده است.
در نیمه نخست امسال کاربران دیوار ۴۲ برند قهوه‌ساز را در این پلتفرم جستجو کرده‌اند. در میان این برندها، «نوا (NOVA)» – که عمدتا استفاده خانگی دارد- بیشترین سهم را به خودش اختصاص داده و پس از آن برندهای دلونگی و مباشی قرار دارند. این سه برند در مجموع ۸۴ درصد جستجوها را به خودشان اختصاص داده‌اند.
در نیمه نخست امسال در کل دسته‌ها و زیردسته‌های دیوار بیش از ۱۳ میلیون بار کلمات مرتبط با چای و قهوه جستجو شده است. سهم جستجوی تمامی کلمات مرتبط با چای ۵۸ درصد و کلمات مرتبط با قهوه ۴۲ درصد بوده است. این سهم‌ها نشان می‌دهند که ظاهرا چای در میان ایرانیان محبوب‌تر از قهوه است اما در عین حال این را هم می‌گوید که دست‌کم در میان کاربران دیوار، فاصله چندان زیادی بین‌شان نیست.
این داده‌ها به تنهایی نمی‌تواند بگوید که نسبت بین محبوبیت یا تقاضای قهوه و چای در میان کل ایرانی‌ها چطور است یا از چه زمانی چنین نسبتی برقرار شده و از گذشته تا به امروز چه روندی داشته است، به همین دلیل هم نمی‌تواند آینده را پیش‌بینی کند. مسلما برای رسیدن به تصویری از آینده لازم است پژوهش‌های مستقلی انجام شود. با این حال، اگر این تقاضای قابل توجه برای قهوه و ملزوماتش را در دل تغییری ببینیم که در سبک زندگی جامعه، به‌خصوص در سال‌های اخیر، در حال وقوع است، شاید این داده‌ها نشانه دیگری از پوست انداختن جامعه ایرانی باشد. شاید واقعا قرار است قهوه دوباره محبوب‌ترین نوشیدنی گرم ایرانیان شود. به نظر می‌رسد چای آهسته‌آهسته میدان را به قهوه واگذار می‌کند.
