مارتک: اکوسیستم استارت‌آپی و شرکت‌های فعال در آن، هر ساله بخشی از منابع مالی خود را صرف اجرای پروژه‌های مسئولیت‌های اجتماعی می‌کنند و به موجب این پروژه‌ها، بهبود زندگی گروه‌های آسیب‌پذیری مانند کودکان، زنان، بیماران خاص و … هدف بهبود قرار می‌گیرد. ۲۵ام نوامبر که از سوی سازمان ملل به عنوان روز جهانی منع خشونت علیه زنان نامگذاری شده است، امسال بهانه‌ای شد تا اسنپ، نتایج یکی از همین پروژه‌های مسئولیت اجتماعی را که از مدتی پیش آغاز کرده است، منتشر کند. اما آیا اسنپ تنها استارتاپی است که دغدغه بهبود زندگی زنان را دارد؟
اسنپ و تامین سرپناه برای زنان آسیب‌دیده از خشونت
طرح اسنپ برای حمایت از زنان آسیب‌دیده از خشونت که از مدت‌ها پیش آغاز و حالا نتایج اجرای آن منتشر شده است. این طرح که در واقع ششمین طرح از مجموعه پروژه‌های مسئولیت اجتماعی این شرکت بوده است، با همکاری موسسه «ارتقا کیفیت زندگی زنان آتنا» و کاربران اسنپ اجرایی و در آن تلاش شده است تا با فراهم کردن مامنی برای زنان در معرض خشونت، این فرصت را در اختیار آنها قرار دهند تا خود را از آن فضا بیرون کشیده و وضعیت زندگی خود را بهبود دهند.
بر اساس آمارهای ارائه شده از سوی روابط عمومی این شرکت، کاربران اسنپ مجموعا ۲۰۱ هزار و ۳۸۵ مرتبه در این طرح مشارکت کرده و اسنپ مجموعا مبلغ ۸۰۵ میلیون ۵۴۰ هزار تومان را برای پیشبرد این طرح حمایتی در اختیار موسسه آتنا گذاشته است. در واقع هدف از اجرای این طرح تامین مالی بخشی از پروژه‌هایی است که بر حمایت، توان‌افزایی و اشتغال زنان آسیب‌دیده از خشونت تمرکز دارند.
موسسه ارتقای کیفیت زندگی زنان آتنا که یکی از موسسات حامی این گروه از افراد جامعه است، در سال ۹۷ اولین خانه امن غیر‌دولتی را برای اسکان زنان در معرض خشونت خانگی تأسیس کرد. خانه امن، مکانی است که زنان در معرض خشونت خانگی، به طور موقت می‌توانند در آنجا اقامت کنند. خانه امن آتنا با هدف ایجاد امنیت فیزیکی و روانی برای زنان و فرزندان‌شان تاسیس شده است. زنان در این خانه از خطرات و تهدیدات خشونت خانگی در امان هستند و می‌توانند با استفاده از خدمات مشاوره، حمایت‌های حقوقی و درمانی، از چرخه خشونت خارج شده و تا امن شدن محیط خانه و خانواده مورد حمایت این موسسه قرار گیرند. با حمایت از خانه‌های امن و پشتیبانی از زنان خشونت‌دیده، می‌توان به شکل موثری به قطع زنجیره خشونت و تأمین امنیت روانی و فیزیکی زنان کمک کرد.
حالا و بر اساس اعلام این موسسه، مبالغ اهدایی از سوی مجموعه اسنپ و کاربرانش، بستری برای حمایت از ۱۰۱ زن تحت خشونت و فرزندان آنان را فراهم کرده است تا بتوانند در آتنا خدمات مختلفی را در حوزه‌های حمایتی و توان‌افزایی دریافت کنند. در واقع مبلغ اهدایی از سوی اسنپ، صرف هزینه‌های جاری خانه امن آتنا نظیر تامین هزینه اقلام غذایی، انرژی، نظافت، تعمیر و نگهداری ساختمان و تهیه ملزومات مصرفی، هزینه‌های مرتبط با درمان و پزشکی زنان تحت پوشش و فرزندان آنان، هزینه خدمات حمایتی نظیر مشاوره حقوقی، آموزش و توان‌افزایی، اسکان موقت و تهیه پوشاک مورد نیاز مددجویان شده است.
کمک اسنپ به اشتغال زنان محروم
اشتغال و استقلال مالی زنان از عواملی است که راه را برای حضور بهتر آنها در جامعه هموار کرده است و کمک می‌کند تا به تدریج این گروه از جامعه، هویت مستقل و قدرتمندی برای خود شکل دهند تا راه را بر اعمال انواع تبعیض جنسیتی ببندند. در همین راستا اسنپ در یکی دیگر از پروژه‌های پیشین خود نیز بخشی از تمرکزش را معطوف زمینه‌سازی برای اشتغال‌زایی و کسب درآمد زنان کرد. در یکی از مهم‌ترین این پروژه‌ها تلاش شد تا بستری برای «کمک به اشتغال زنان سرپرست خانوار» فراهم شود.
در طرحی دیگر نیز که در بهار امسال اجرا شد، مبلغ پانصد میلیون تومان به «بنیاد توسعه کارآفرینی زنان و جوانان» و مشارکت در طرح «توسعه‌ی گروه‌های خودیار زنان در چابهار و دشتیاری» اهدا شد. اسنپ در همکاری خود با این بنیاد، طرح «توسـعه‌ی گروه‌هـای خودیـار زنـان در چابهـار و شهرسـتان دشــتیاری» را اجرا و تلاش کرد در توان‌افزایــی زنــان حاشیه‌نشــین این منطقه از طریق «آمــوزش هنــر ســوزن‌دوزی» شـریک شـود. در نهایت طی این همکاری با «بنیاد توسعه کارآفرینی زنان و جوانان»، به ۱۰۶ زن سوزن‌دوز عضو گروه‌های خودیار آموزش‌های تخصصی ارائه شد تا بتوانند کسب‌وکار مستقلی برای خود ایجاد کنند.
با این حال خوشبختانه اسنپ تنها استارت‌آپ ایرانی نیست که دغدغه بهبود اجتماعی وضعیت زنان را دارد. استارت‌آپ‌های دیگری نیز بخشی از توان و تمرکز خود را صرف کمک به حضور بهتر و آسوده‌تر زنان در اجتماع کردند که از جمله آنها می‌توان به دیوار و فیلیمو اشاره کرد.
تلاش دیوار برای مقابله با آزار آنلاین زنان
کمپین «علیه آزار» که در سال ۱۳۹۹ و از سوی استارت‌آپ دیوار اجرایی شد، یکی از پروژه‌های درخشان در حوزه مسئولیت اجتماعی کسب‌وکارهای استارت‌آپی است که تمرکز آن ایجاد بستری امن برای حضور آنلاین زنان بود. آنطور که این شرکت اعلام کرد، پس از انتشار اخبار آزارهایی که در محیط‌های کاری، جلسات و یا استفاده از اپلیکیشن‌ها متوجه زنان می‌شود، مدیران دیوار به این فکر افتادند تا برای کمک به بهبود این وضعیت کاری بکنند. در همین راستا با دعوت از فعالان حوزه زنان و مشارکت دیوار تلاش شد تا راهکار مشترکی برای کم کردن آزارگری در محیط‌های آنلاین و دیگر محیط‌‌هایی که به نوعی به عملکرد دیوار مرتبط بود، طراحی شود.
دیوار در تشریح عملکرد خود در قالب این کمپین آورده است: «با توجه به افزایش خشونت کلامی علیه زنان در فضای آنلاین، دیوار به عنوان پلتفرم خرید و فروش در فضای مجازی، طبیعتاً از این ناهنجاری‌ها به‌کل عاری نیست. کاربرانی هستند که در فضای مجازی، با سوءاستفاده از امکانِ ناشناس ماندن و با تصورِ مصون ماندن از واکنش‌های اعتراضی، زنان را مورد آزار کلامی قرار می‌دهند و دیوار نیز با ابزارهای مختلف سعی در محدود کردن فعالیت این کاربران دارد.» این استارت‌آپ همچنین در اسفند ماه سال ۱۴۰۰ همزمان با روز جهانی زنان و اجرای کمپین «جایی برای آزارگر نیست»، تلاش کرد تا زنان را به گزارش موارد آزار در چت دیوار ترغیب کند تا با بررسی گزارش‌ها توسط دیوار، حساب فرد خاطی مسدود شود.
در واقع کارشناسان دیوار گزارش هرگونه تخلف، ناهنجاری، آزار و توهین از طرف کاربر و از طریق چتِ دیوار را بررسی می‌کنند و در صورتِ تأییدِ آنها، حساب کاربر متخلف و یا قابلیت چت کردن او مسدود می‌شود و نتیجه در کمتر از یک ساعت از طریق پستچیِ دیوار به کاربر گزارش می‌شود.
دیوار همچنین با هدف فرهنگ‌سازی و پیشگیری از بروز رفتارهای تبعیض‌آمیز علیه زنان، پیش از شروع به کار با اپلیکیشن و انجام هرگونه معامله، پیام‌های پیش‌فرضی را برای کاربران (هم متقاضی و هم آگهی‌دهنده) ارسال می‌کند تا آنها را دربارهٔ نحوه‌ٔ تعامل و رفتار درست در چت و همچنین گزارش رفتار نامناسب هنگام درخواست معامله راهنمایی کند.
آنطور که دیوار اعلام کرده، این شرکت تیم پشتیبانیِ خود را در حفظ حریم خصوصیِ کاربران مسئول می‌داند و در قبالِ مشکلاتی نظیر خشونت و توهین به زنان پاسخگوست و پیوسته تلاش می‌کند تا کیفیت پاسخگویی به تماس‌های کاربران و مخاطبان را افزایش دهد. در پلتفرم دیوار، علاوه بر متخصصان و تحلیل‌گرانی که رفتارهای ناسالم را شناسایی می‌کنند، ۴۰ بات هوشمند هم برای تشخیص محتوای نامناسب فعال است.
نوشین کشاورزنیا، یکی از زنان طرف مشورت دیوار در اجرای کمپین‌های حمایت از زنان در برابر آزار آنلاین، در تشریح عملکرد این استارت‌آپ در اجرای این پروژه می‌گوید: «این استارتاپ نشان داد خواهان فعالیت و آگاهی‌دهی عمومی در این حوزه است. به محض اطلاع از اینکه گروهی از مخاطبان زن بعد از درج آگهی در دیوار مورد آزارگری آنلاین قرار گرفته‌اند، از جمعی از فعالان زن کمک خواست.» این کارشناس که مدرس کارگاه‌های آموزشی در زمینه مقابله با آزار زنان است، در ادامه می‌افزاید:«دیوار در دو بخش اقدامات عملی را در دستور کار قرار داد؛ ارتقای سیستم‌های حفظ اطلاعات خصوصی آگهی‌دهندگان و مهمتر از آن انجام کارهای ترویجی برای آگاهی‌دهی در سطح عمومی؛ چرا که گردانندگان این مجموعه به این باور رسیده بودند که آزارگری آنلاین مسئله خیلی مهمی است که نه تنها مخاطبان دیوار بلکه سایر زنان جامعه را نیز هدف قرار داده است.»
فیلیمو مدرسه علیه تبعیض آموزشی دختران
در کنار دو شرکت اسنپ و دیوار که مستقیما بخشی از تلاش خود را معطوف به رفع خشونت علیه زنان در فضاهای مختلف جامعه -اعم از فیزیکی و آنلاین- کرده‌اند، فیلیمو نیز از مدتی پیش کمپینی را اجرا کرد که به رفع تبعیض آموزشی علیه دختران افغان کمک می‌کرد. این کمپین که در ادامه قدرت گرفتن حکومت زن‌ستیز طالبان در افغانستان اجرایی شد، امکان دسترسی رایگان دخترانی را که به دستور طالبان از حضور در مدارس و تحصیل باز مانده بودند، فراهم کرد.
فیلیمو که یکی از زیرمجموعه‌های مجموعه صبا ایده (مالک آپارات) است، در زمان اجرای این پروژه مسئولیت اجتماعی اعلام کرد:«در پی انتشار خبر ممنوعیت ادامه تحصیل زنان و دختران افغان در دانشگاه‌ها توسط حکومت طالبان، سرویس فیلیمو مدرسه برای دختران افغانستانی رایگان شده است.»
در اواخر سال گذشته محمدجواد شکوری‌مقدم، مدیرعامل فیلیمو مدرسه، با اشاره به رایگان بودن خدمات آموزشی فیلیمو مدرسه برای دختران افغان در صفحه توییترش نوشته بود: «با افتخار فیلیمو مدرسه به صورت کاملا رایگان در خدمت دانش‌آموزان دختر افغانستان است که از سر تنگ‌‌نظری از حق تحصیل و آموزش محروم هستند. ای کاش بضاعت ارائه خدمت به دختران دانشجو رو هم داشتیم و می‌‌تونستیم اثر این جهل رو برای خواهران‌‌مان کمرنگ‌‌تر کنیم.»
آنطور که در آمارهای ارائه شده از سوی «فیلیمو مدرسه» در اواخر سال گذشته آمده بود، پس از اجرای این طرح و اعلام خبر استفاده رایگان دانش‌آموزان افغانستانی از فیلیمو مدرسه، در سه ماهه زمستان بیش از ۸ هزار کاربر افغانستانی با حضور در مدرسه کمک درسی آنلاین فیلیمو، از امکانات آموزشی آن بهره‌مند شدند.
سازمان ملل متحد در تعریف خود از خشونت علیه زنان، آن را به هر عملی اتلاق کرده است که منجر به آسیب روحی و فیزیکی زنان و یا سلب آزادی‌های فردی و اجتماعی آنان شود. امسال نیز ۴ آذر (۲۵ نوامبر) که روز منع خشونت علیه زنان نامگذاری شده، مناسبتی بود تا بار دیگر اهمیت توجه به این مساله یادآوری و از تمام کسانی که در مسیر رفع این تبعیض‌های جنسیتی قدمی برمی‌دارند، قدردانی شود.
