مارتک – بارها درباره پایین بودن سرانه مطالعه ایرانیان؛ گزارش‌ها و مقاله‌های گوناگونی منتشر شده و هشدارهایی هم نسبت به تمایل کم ایرانیان به خواندن کتاب شنیده‌ایم؛ اما هیچ‌کدام از هشدارها در چند سال گذشته باعث بالا رفتن میزان سرانه مطالعه مردم در کشور نشده است. گزارش سال ۱۴۰۰ فیدیبو هم به خوبی این موضوع را نشان می‌دهد؛ این گزارش حتی نشان می‌دهد که تمایل مردم به گوش دادن به کتاب‌های صوتی بیشتر از خواندن کتاب‌ها متنی شده است. طبق این گزارش اگرچه میانگین مطالعه کاربران فیدیبو به صورت کلی حدودا یک دقیقه در روز یا ۳۶۳ دقیقه در سال است؛ اما میانگین گوش دادن به کتاب‌های صوتی برای هر فرد در سال ۵۹۸ دقیقه است. فیدیبو، پلتفرم انتشار و فروش کتاب‌های الکترونیکی، صوتی، مجله و پادکست، گزارش سال ۱۴۰۰ خود را منتشر کرده است که در برگیرنده اطلاعات جالبی است. در ادامه نگاهی به این گزارش داریم:
رواج کتابخوانی در اوایل هفته
کاربران فیدیبو که اعلام شده بیش از ۴ میلیون هستند، سال گذشته بیشتر از همه، زمان خود در اپ را صرف گوش دادن به کتاب‌های صوتی و پادکست‌ها کرده‌اند. طبق گزارش سالانه ۱۴۰۰ فیدیبو، میانگین گوش دادن کتاب‌های صوتی برای هر فرد در طول سال ۵۹۸ دقیقه، میانگین خواندن کتاب برای هر فرد در طول سال ۳۶۳ دقیقه یا حدودا ۱ دقیقه در روز، میانگین گوش دادن پادکست برای هر فرد در طول سال ۲۵۲ دقیقه و میانگین استفاده از اپلیکیشن برای هر فرد در سال ۷۵ بار اعلام شده است.
یکی دیگر از آمارهای جالب این گزارش مربوط به روزهایی است که کاربران به خواندن کتاب اختصاص می‌دهند. فیدیبو اعلام کرده که برخلاف تصور پنج‌شنبه‌ها و جمعه‌ها کاربران فیدیبو علاقه کمتری به مطالعه دارند و روزهای شنبه تا دوشنبه را بیشتر به مطالعه و شنیدن کتاب اختصاص داده‌اند. همچنین محبوب‌ترین ساعت‌ها برای مطالعه نیز بین ساعت ۲۳ تا ۱ بامداد اعلام شده است.
تهرانی‌های فیدبو دوست
همانطور که می‌توان حدس زد، بیشترین کاربران فیدبو در تهران هستند. بعد از تهران به ترتیب بیشترین کاربران فیدیبو در استان‌های اصفهان، خراسان رضوی، البرز، فارس، آذربایجان شرقی، گیلان، خوزستان، مازندران و کرمان دیده می‌شود. این گزارش به صورت مجزا آمار کاربران فیدیبو در این استان‌ها را اعلام نکرده؛ اما گفته است که مردم این استان‌ها در مجموع ۸۰ درصد کاربران فیدیبو را تشکیل داده‌اند و سهم ۲۰ درصدی دیگر شامل باقی استان‌ها می‌شود. طبق آمار و اطلاعات فیدیبو، کاربران در سنین مختلف از این پلتفرم برای گوش دادن به کتاب و پادکست یا خواندن کتاب استفاده می‌کنند؛ اما ۶۲ درصد کاربران فیدیبو را افراد بین سن‌های ۲۵ تا ۴۴ سال تشکیل می‌دهند.
رکوردهای شکسته شده
به جز آمار کلی از وضعیت کتابخوانی و گوش سپردن به کتاب‌های صوتی و … در این گزارش آمار دیگری در مورد کاربرانی که بیشترین کتاب را خریداری کرده یا هدیه داده‌اند نیز دیده می‌شود؛ برای مثال بزرگترین کتاب‌خانه فیدیبو در سال ۱۴۰۰ متعلق به کاربری است که ۷ هزار ۱۵۸ کتاب در خود جای داده است. اما دست و دلبازترین کاربر فیدیبویی ۱۷۰ کتاب به دوستان خود از طریق فیدیبو هدیه داده است. همچنین لقب خوش‌اقبال‌ترین فیدیبویی به کاربری تعلق گرفته که هزار ۲۷۹ کتاب در سال ۱۴۰۰ از دوستانش هدیه گرفته است.
البته این بخش از گزارش رکورد مطالعه در یک روز را هم اعلام کرده است. طبق آمار گزارش رکورد بیشترین زمان مطالعه یک کاربر در یک روز معادل ۹ ساعت و ۱۸ دقیقه در سال ۱۴۰۰ بوده است.
اقبال فیدی‌پلاس
فیدی‌پلاس سرویس جدیدی است که سال گذشته توسط فدیبو به کاربرانش ارائه شد. فیدی‌پلاس سرویس اشتراکی فیدیبو است که بیش از ۲۵ هزار عنوان کتاب صوتی و متنی را در خود جای داده است. کاربران با خرید طرح‌های فیدیبو پلاس می‌توانند در مدت زمان طرح بدون نیاز به پرداخت هر کتاب، به تمام کتاب‌های موجود در فیدی پلاس دسترسی داشته باشند. فیدی‌پلاس به شکل طرح‌های یک‌ماهه، سه‌ماهه، شش ماهه و یکسال در دسترس کاربران است.
فیدیبو باور دارد که این سرویس تاثیر بسزایی در رشد مطالعه کاربران داشته است. طبق آمار فیدیبو میانگین گوش دادن کتاب صوتی در فیدی پلاس ۱۸ هزار و ۹۲ دقیقه بوده است. ۱۴ هزار و ۳۳ دقیقه هم میانگین خواندن کتاب در این سرویس اعلام شده است.
بخش دیگری از این گزارش به میزان مطالعه کاربران از طریق کتابخوان مخصوص فدیبو یعنی فیدبوک اختصاص داشته است. هرچند کتابخوان فدیبوک در سال ۱۳۹۷ وارد بازار شد ولی در این سال‌ها بارها به دلایل مختلف از جمله مشکلات ارزی و وارداتی امکان خرید آن برای کاربران ممکن نبود. در حالی که چندی پیش فروش این کتابخوان در دیجی‌کالا از سر گرفته شده؛ اما مجددا این کتابخوان در دیجی‌کالا ناموجود شده است.
هرچند این گزارش به تعداد کاربران فیدبوک اشاره نکرده؛ اما اعلام کرده که در سال ۱۴۰۰ کاربران این کتابخوان ۲۳ هزار ۸۵ دقیقه به مطالعه متنی از طریق فیدبوک پرداخته‌اند. همچنین میانگین استفاده از فیدبوک هر فرد در طول سال ۲۱۷ بار اعلام شده است.
پرفروش‌ترین کتاب‌های متنی و صوتی
فیدیبو در گزارش خود پرفروش‌ترین کتاب‌های متنی و صوتی در سال ۱۴۰۰ را نیز اعلام کرده است. هنر خوب زندگی کردن با صدای عادل فردوسی‌پور در جایگاه اول پرفروش‌ترین کتاب صوتی قرار گرفته است. بعد از آن کتاب مغازه خودکشی با صدای هوتن شکیبا، معجزه سپاس‌گزاری با صدای نازیما حسینی، هنر شفاف اندیشیدن با صدای عادل فردوسی‌پور و چشم‌هایش با صدای آرمان سلطان‌زاده توانستند در جایگاه دوم تا پنجم پرفروش‌ترین کتاب‌های صوتی قرار بگیرند. این گزاش نشان می‌دهد که کتاب‌های توسعه فردی و روانشناسی در صدر کتاب‌های پرطرفدار و پس از آن کتاب‌های ادبیات داستانی و رمان قرار دارند.
حوزه‌های فلسفه و تاریخ، آموزشی، دانشگاهی و کودک از دیگر دسته‌بندی‌های پرطرفدار کتاب در سال گذشته بوده‌اند. رتبه اول کتاب پرفروش در سال ۱۴۰۰ به کتاب عادت‌های اتمی رسیده است. پس از این کتاب، کتاب‌های مردی به نام اوه، آغاز جهشی در زندگی، موفقیت و درآمد شما، شب‌های روشن و نیمه تاریک وجود در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
نویسندگان و مترجمان محبوب
در این گزاش محبوب‌ترین نویسندگان در دو دسته‌بندی توسعه فردی (روانشناسی و موفقیت) و ادبیات داستانی، فلسفه و عرفان دیده می‌شوند. در دسته‌بندی توسعه فردی؛«دارن هاردی»، «رولف دوبلی» و «راندا برن»، سه نویسنده پرطرفدار هستند. در دسته‌بندی ادبیات داستانی، فلسفه و عرفان هم نام نویسنده‌گانی چون «داستایفسکی»، «اروین یالوم»، «حسین الهی قمشه‌ای»، «جورج اورل»، «ژان تولی»» و «آلبر کامو» دیده می‌شود.
همچین در بین مترجمان پرطرفدار نیز به نام افرادی چون «عادل فردوسی‌پور»، «مهدی قراچه‌داغی»، «مهدی سحابی»، «سروش حبیبی»، «احسان کرم‌ویسی»، «پیمان خاکسار»، «گیتی خوشدل»، «فرناز فرود» و «پرویزشهدی» اشاره شده است.
پادکست‌های محبوب
ساخت پادکست و شنوندگان این محتوای صوتی در سال‌های اخیر و مخصوصا بعد از همه‌گیری کرونا با رشد قابل توجه‌ای همراه بوده است؛ تا جایی که بخشی از گزارش فیدیبو به ارائه آمار از پرشنونده‌ترین پادکست‌ها اختصاص یافته است. طبق این گزارش سالانه «چنل‌بی»، «بی‌پلاس»، «رواق»، «فردوسی‌خوانی»، «هلی‌تاک»، «استرینگ‌کست»، «مونیاز»، «احسانو»، «دارما» و «آلبوم» پرشنونده‌ترین پادکست‌های سال ۱۴۰۰ در فیدیبو بوده‌اند.
مجلات پرفروش
با اینکه در چند سال گذشته بسیاری از روزنامه‌نگاران و تحلیل‌گران نسبت به کاهش فروش روزنامه‌ها و مجله‌ها ابراز نگرانی کرده‌اند؛ اما آمارهای فیدیبو نشان می‌دهد که هنوز محتوای تولید شده در این زمینه وقتی به شکل الکترونیکی در می‌آیند مخاطبان و علاقه‌مندان را به سمت خود جذب می‌کنند. در واقع فروش ماهانه نسخه‌های الکترونیکی برخی آثار در این حوزه نشان می‌دهد که با ارائه محتوای مناسب، معرفی بهتر و در دسترس بودن مجله‌ها می‌تواند بر فروش آنها نیز در پلتفرم‌ها فروش در قالبت الکترونیکی راهکارهای تازه و موثری داشت. برخی شماره‌های مجله‌های «اندیشه پویا»، «فیلم امروز»، «بخارا» و «آشپزی مثبت» از جمله پروفروش‌ترین مجله‌ها در سال گذشته از طریق پلتفرم فیدیبو بوده‌اند.
