مارتک: رئیس شرکت ارتباطات زیرساخت امروز (پنجم شهریور) در یک پیامرسان بومی گفت که براساس تستی که در اواخر مرداد ماه روی شبکه زیرساخت با حضور تیم انجمن تجارت الکترونیک انجام گرفته، مشخص شده است که هیچ اختلالی در کل شبکه وجود نداشته و هر دو تیم هم روی این موضوع اتفاقنظر داشتهاند. از طرف دیگر، بر اساس ادعای محمد جعفرپور، در حالی که پکت لاس در شبکه اپراتور مشاهده شده، اما از کُر شبکه اپراتور به بعد در شبکه زیرساخت و بینالملل، پکت لاس (به میزانی از بستههای داده میگویند که هنگام جابهجایی در شبکه به مقصد نمیرسند) مشاهده نشده است. همچنین طبق گفته او در تست بدون محدودیت در شبکه زیرساخت، سرعت ۷ گیگابیت بر ثانیه ثبت شده است.
در مقابل نیما قاضی، رئیس انجمن تجارت الکترونیک تهران در گفتگو با «دنیای اقتصاد» تاکید میکند که هر چند بعد از انتشار گزارش این انجمن در مورد وضعیت بحرانی اینترنت، بازخوردهای خوبی از وزارت ارتباطات گرفتهاند و در مدت گذشته با برگزاری جلسههای مختلف توانستهاند به تفاهمهای خوبی در مورد حل مشکل اینترنت کشور برسند، اما هنوز شبکه اینترنت کشور با شرایط مطلوب فاصله زیادی دارد. قاضی در مورد اینکه آیا این جلسهها منجر به رفع محدودیتها و اختلالهای اینترنت به صورت کامل شده است یا خیر، به «دنیای اقتصاد» میگوید: «بعد از انتشار گزارش از سوی انجمن، جلسههای مختلفی با وزارت ارتباطات برگزار کردیم. سه یا چهار هفته بعد از انتشار گزارش مشاهده کردیم که یکسری نکاتی که در گزارش انجمن درباره محدودیتها روی شبکه و پروتکلهای اینترنتی بود، اصلاح شده است. برای نمونه پروتکل HTTP/3 که رادار کلادفلر نشان میداد از سمت اپراتورهای اینترنت ایرانی با مشکل مواجه بود، از یک تاریخی به بعد رفع شد و تا کنون هم دسترسی به این پروتکل امکانپذیر است.»
به گفته قاضی باز شدن این پروتکل برای سایتهایی که از آن استفاده میکنند، باعث میشود که باز شدن یک صفحه اینترنتی بین 20 تا 35 درصد با سرعت بیشتری در دسترس کاربر قرار بگیرد. او همچنین اعلام میکند که کاهش اختلال بین ارتباط شبکه داخلی و خارجی، گشایش دیگری است که اتفاق افتاده و در این مورد توضیح میدهد: «در گزارش انجمن و براساس تستی که روی ترافیک در حال رفت و آمد بین ایران و خارج (بینالملل) انجام دادیم، مشخص شد که اختلال شدیدی در این زمینه وجود دارد؛ اما در دو هفته اخیر این اختلال بسیار کمتر شده و در واقع پکت لاسی که در تستهای ما نشان داده میشد، حالا بسیار پایین آمده است.»
قاضی با تاکید بر اینکه تغییرات در برخی لایههای شبکه به صورت محدود اتفاق افتاده است، تاکید میکند که باید تغییرات و کارهای زیاد دیگری هم انجام شود تا به وضعیت مطلوب نزدیک شویم. آنطور که او میگوید، در حال حاضر آنها با پیگری فنی از وزارت ارتباطات، تنها در مرحله زودبازده برای رفع موانع دسترسی به اینترنت بدون اختلال هستند. به گفته او هنوز پیگیریهای آنها وارد اقدامات میانمدت و بلندمدت نشده است.
تاثیر فشار افکار عمومی یا شکست پروژه فیلترینگ
در همین زمینه هم گروه دیگری از کارشناسان فنی تاکید میکنند که تنها بخشی از محدودیتهای اینترنتی برداشته شده و بخش بزرگی از اختلالها همچنان روی شبکه ادامه دارند. برای نمونه وحید فرید، فعال حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در گفتگو با «دنیای اقتصاد» تاکید میکند که در چهار روز گذشته و به صورت مشخص، دو محدودیت اینترنت برداشته شده است. به گفته او اولین محدودیتی که رفع شده، باز شدن پروتکل HTTP/3 است. همچنین طبق ادعای او محدودیتها هم روی IPهای کلادفلر و هم روی دامینهای کلادفلر به شکل محدودی کاهش پیدا کردهاند. آنطور که او توضیح میدهد، در چند روز گذشته دامینهای اصلی کلادفلر که از طریق آنها خدماتدهی میکند، مانند دامین worker.dev و pager.dev، رفع فیلتر شدهاند.
به گفته او به جز دو مورد رفع محدودیتی که به آن اشاره شده است، سایر محدودیتهای شبکه اینترنت همچنان پابرجاست و حتی شدیدتر از گذشته هم اعمال میشوند. فرید در پاسخ به این سوال که دلیل همین رفع محدودیتهای کوچک اینترنت چه میتواند باشد، میگوید: «دلیل دقیق آن را نمیتوانم بگویم، ولی شاید اصلیترین دلیل آن خسارتی باشد که فیلترینگ به کسبوکارها و اپراتورها زده است. در گزارش اخیر مجلس از وضعیت اینترنت گفته شد که 25 درصد از ترافیک اینترنت کشور قابل شناسایی نیست، همین نشاندهنده شکست پروژه فیلترینگ است. در کنار این خسارات، فشار فعالان و افکار عمومی هم برای کاهش حداقلی این محدودیتها بیتاثیر نبوده است.»
به باور او مسئولان تصمیمگیر وقتی دیدهاند که با این محدودیتها به اهداف خود برای جلوگیری از دسترسی مردم به برخی سرویسها نرسیده و فقط هزینهها بالا رفتهاند، شاید به این نتیجه رسیدهاند که بعد از گذشت یک سال دیگر زمان این است که این محدودیتها را – هرچند اندک و پلهای- از بین ببرند.
محدودیتها همچنان پابرجاست
در حالی که برخی کارشناسان به از بین رفتن تعدادی از محدودیتهای اینترنت خوشبیناند و حتی کاهش این محدودیتها و عقبنشینی دولت از ادامه این وضعیت را به فشار افکار عمومی و پیگیری نهادهایی مانند انجمن تجارت الکترونیک ارتباط میدهند، برخی دیگر از کارشناسان نه تنها اعلام میکنند که رفع محدودیت به شکل گسترده اتفاق نیفتاده، بلکه معتقدند که همین رفع محدودیتهای کوچک هم شاید به این خاطر است که مسئولان در حال تست روشهای جدید برای اعمال محدودیتهای جدید در اینترنت هستند.
در این زمینه امین شایان، کارشناس فنی یکی از شرکتهای خدماتدهنده در حوزه زیرساختهای شبکه، در گفتگو با «دنیای اقتصاد» اعلام میکند که هنوز هیچ محدودیتی رفع نشده، چرا که اگر رفع محدودیتی رخ داده بود، مشتریان به آنها واکنش نشان میدادند. به گفته او ممکن است در حال حاضر بخشی از مشکل دسترسی به کلادفلر رفع شده باشد، اما فردا مجددا این مشکلها سرجای خود باز میگردند و شرایط به صورتی نیست که رفع محدودیتها برای یک هفته یا حتی یک ماه ادامه داشته باشد. او در این زمینه میگوید: «ممکن است گشایشهای اندکی رخ داده باشد، اما همچنان مشکلات شدیدی روی شبکه وجود دارند و شرایط به یک سال و نیم پیش خود بازنگشته است. وقتی میتوان گفت رفع محدودیت اتفاق افتاده است که مشکلات به صورت کامل حل شده باشند و شبکه به حالت پایدار رسیده باشد.» به گفته او در حال حاضر وضعیت شبکه به شکلی است که احتمالا امروز یک محدودیت رفع شود، اما در مقابل یک محدودیت جدیدی روی شبکه اعمال میشود که دور زدن این محدودیت، از قبلیها سختتر است.»
به باور این گروه از کارشناسان با توجه به تجربه یک سال گذشته نباید به رفع برخی محدودیتهای 24 ساعته اینترنت چندان خوشبین بود، چرا که شاید تصمیمگیران در حال تست راههای جدیدی برای ایجاد محدودیت روی اینترنت هستند.